KÜLTÜR MANTARI YETİŞTİRİCİLİĞİ bölüm 1
KÜLTÜR MANTARI YETİŞTİRİCİLİĞİ
Mantar sıcaklık ve nem miktarı
kontrol altında tutulabilen, havalandırılması kolay, güneş ışığı almayan
yerlerde yetiştirilebilirler.
Mağaralar, soğuk hava depoları,
ışığa karşı yalıtılmış seralar, tünel ve galeriler, kümesler, depolar, ambarlar,
bodrumlar ve modern mantar işletmeleri mantar üretimi yapılabilen yerlerdir.
Eğer yetiştiricilik için yeni bir
tesis kurulmayacak ise mevcut yer ve binanın seçiminde aşağıdaki özellikler göz
önünde bulundurulmalıdır:
Seçilen yer aydınlatma,
havalandırma, ortam nemlendirilmesi ve temizlik için su ve elektrik gibi enerji
kaynaklarına sahip ve ulaşım sorunu olmamalıdır.
Yapılar nem ortamının sağlanması
için ıslatmaya uygunluğu ve zararlıların yuvalanmaması açısından tamamen
betonarme olmalıdır.
Yapılardaki çatlak, kırık, dökük
yerler onarılmalı kapı ve pencereler straforla izole edilmelidir.
Tavan yüksekliği en az 2,50 metre
olmalıdır.
Tabanda atık suyun gideceği bir
kanal olmalı, şayet yoksa suyun toplanıp alınacağı bir çukur açılmalıdır.
Seçilecek ısı sisteminin bacalı
ya da bacasız olmasına bağlı olarak baca sisteminin ve havalandırma içinde
karşılıklı havalandırma vantilatörlerinin takılacağı deliklerin açılması
gerekir.
Mantar yetiştirme odasına
girmeden önce ayakların dezenfekte edileceği, iş önlüğünün giyileceği, devamlı
aydınlık gerektiğinde kullanılabilecek bir ön oda oluşturmakta fayda vardır.
-
Raflar
Yetiştirme odalarında mantar
torbalarının yerleştirileceği raflar profil demirden yapılmalıdır. Ortamın
rutubetli olmasından dolayı ahşap malzeme tavsiye edilmez. Çalışma kolaylığı
açısından ilk rafın yerden 15-20 cm yüksekte, en üstteki rafla tavan arası
mesafenin 80 cm ve rafların en fazla 3 katlı olması tavsiye edilmektedir.
-
Isıtma Cihazları
Mantarhanenin ısıtılması için en
ideal cihazlar buhar kazanları olmakla birlikte çeşitli şekillerde ısıtma
yapılabilir.
Buhar Kazanları: Bunlar kalorifer kazanları olup, elde edilen buharın galvanizli borularla odaya gönderilmesi suretiyle hem sıcaklık hem de nem sağlanmış olmaktadır. Modern mantarhanelerde bu sistemle ısıtma yapılmaktadır. Fazla yatırım gerektiren bir sistemdir.Kömür Sobası: Ortamın ısıtılması ve üzerine konacak su kabı ile rutubet artışı sağlamakla beraber, homojen bir sıcaklık dağılımı sağlayamaz. Bu sebeple sobaya uzak kalan torbaların yeterli sıcaklık alamamasından, yakın olanların da aşırı ısınmasından dolayı yetiştirme odasında farklı hasata gelmeler gözlenebilir. Fakat yine de kare tipi yetiştirme odalarında kullanılabilir. Yetiştirme odasının nemi ise duvarların ve tabanın ıslatılması şeklinde sağlanabilir.Kat Kaloriferi: Pahalı olmakla birlikte pratikte uygulanabilirliği en yüksek olan cihazdır. Nem soba sisteminde olduğu gibi yerler ve duvarlar ıslatılarak sağlanır.Şofben: Şofbeni otomatik bir şekilde mantarhanenin ısıtılmasında kullanabilmek için bazı ek malzemeye ihtiyaç vardır. Bunlar: 1 adet devir-daim motoru, 1 adet termostat ayarlı elektrik şalteri ve 1 adet buhar üfleyici düzenektir. Fanın üflediği hava şofbenden ısınarak gelen sıcak su ile dolu radyatörün üzerinde ısınarak plastik borularla odaya dağılır. Bu düzenek termostat aracılığı ile otomatik olarak kontrol edilmekte olup; varildeki su seviyesi ve tüpün dolu olup olmadığının devamlı kontrol edilmesi gerekir. Bu sistemde 2-3 günde bir tüp harcanmaktadır. Ortam nemi ise duvar ve yerlerin ıslatılması ile sağlanmaktadır.Elektrikli Isıtıcılar: Elektrikli ısıtıcılar odanın çeşitli yerlerine konularak termostatlı elektrik şalteri ile kontrol edilebilir. Nem, taban ve duvarların ıslatılması ve ısıtıcıların üzerine buhar kapları konularak sağlanabilir.
-
Ölçüm Cihazları
Mantar yetiştiriciliğinde gerekli olan ölçüm
cihazları nem ölçmek için higrometre, oda sıcaklığını ölçmek için termometre ve
kompost iç sıcaklığını ölçmek için cam termometredir. Bu cihazlar mantar
yetiştirme odasını en iyi temsil eden yerlere yerleştirilir.
-
Havalandırma Cihazları
Havalandırma için biri dışarıdaki
temiz havayı içeri alacak, diğeri de içerideki pis havayı dışarı atacak şekilde
yerleştirilmek üzere iki adet yüksek devirli fana ihtiyaç vardır. Dışarıdaki
havayı içeri alacak fan duvara ters olarak monte edilir ve önüne delikli plastik
boru takılarak mantarların direkt olarak havaya maruz kalmaması sağlanır. Bu
fanın karşı tarafına, duvarın alt kısmına içerdeki havayı emecek fan
yerleştirilir. Fanın her ikisi de birlikte çalıştırılarak içerinin havası
değiştirilir. Havalandırma fanının önüne mutlaka spor filtresi takılmalıdır.
-
Sulama Malzemeleri
Mantarın sulaması çok önemli ve
dikkat gerektiren bir bakım işlemidir. Salma sulama kesinlikle yapılmamalıdır.
Sulama, suyu ince zerrecikler halinde püskürten aletlerle yapılmalıdır. Bu da
hortum ucuna takılan pülverizatör memesi veya bahçe hortumlarının ucuna takılan
sulama başlıkları ile sağlanabilir.
-
İlaçlama Malzemeleri
İlaçlama malzemeleri olarak
naylon eldiven, iş önlüğü, galoş, gözlüklü maske ve sırt pülverizatörü
sayılabilir
1.Misel Ön Gelişme Dönemi
Misel ekilmiş kompost odalara
getirilmeden evvel odalar % 1’lik formaldehit ve %1’lik DDVP ile ilaçlanır. 2
gün kapalı tutulur ve havalandırılır. Oda girişine %1’lik formaldehitli paspas
veya kireç tozu konmalıdır.
Bu şekilde hazırlanan odalarda
misel ekimi yapılmış kompost torbaları iyice karıştırılıp bastırıldıktan sonra
ranzalara yerleştirilir. Torbaların üzerinde kalan boş kısımlar dışa kıvrılarak
üzerleri %1’lik formaldehitten geçirilmiş ambalaj kağıdı ile kapatılır. Gazete
vs. üzerinde baskı olan kağıt kullanılmamalıdır. Baskısız kağıt kullanmanın
amacı, baskıda kullanılan boyadan kaynaklanabilecek küf, virüs vb. gibi
zararlılardan korunmaktır. Örtme işlemi ile kompost, havadan bulaşabilecek
zararlılardan korunmuş ve kompost yüzeyinden nem kaybı önlenmiş olacaktır. Eğer
torbaların boş kalan kısmı üst düzeyi tamamen kapatacak şekilde fazla ise
kapatma için bu fazla kısımlar da kullanılabilir. Eğer kağıt kapatılmışsa
kağıtların üzeri ucuna pülverizatör memesi takılmış hortumla her gün sulanır.
Kağıtlar kurumamalıdır. Bu ıslatma sırasında komposta su geçmemesine ve göllenme
olmamasına dikkat edilmelidir. Aksi halde, bu göllenmelerin olduğu yerlerin alt
kısmında küf hastalıkları oluşabilir. Preslenmiş kompostlarda bu tür işlemlere
gerek olmayıp, sadece ortamda nem ve sıcaklığın ayarlanması yeterli olmaktadır.
Torba taşınması sırasında odanın
kirlenen tabanı süpürülür ve % 2’lik Formalin ile yıkanarak dezenfekte edilir.
Misel ön gelişme devresinde oda
sıcaklığı 20-24 0C, hava nemi % 80-90 arasında tutulmalıdır. Bu
dönemde oda sıcaklığı 27-28 0C’yi kesinlikle geçmemelidir. Çünkü
torbaların iç sıcaklığı oda sıcaklığından 2-3 0C daha fazladır. 30
0C’de misellerin büyümesi çok yavaşlar. 32 0C ve üzerinde
ise ölmesi söz konusudur. Yine aynı şekilde düşük sıcaklıklarda 13 0C’nin
altında faaliyetlerini yavaşlatırlar ve 0 0C’de ölürler. Bu nedenle
kompost içi sıcaklığı ile misel gelişimi devamlı olarak kontrol edilmelidir.
İç sıcaklıktaki yükselmeye karşı,
soğutma sistemi yoksa dışarıdan taze hava verilerek sıcaklık düşürülebilir.
Ancak bu aşamada yüksek karbondioksit oranı istediğimiz için hiç taze havaya
(oksijen) gereksinim yoktur ve taze hava verilmesi oda nemini düşüreceği ve
kompost yüzeyinden buharlaşma yoluyla nem kaybına yol açacağı için tehlikelidir.
Ancak, zorunlu kalınması durumunda düşünülmelidir.
Mantarları diğer bitkilerden
ayıran en önemli özellik güneş ışığına ihtiyaç duymamalarıdır. Gelişmelerinin
hiçbir döneminde ışık istemezler. Bu nedenle karanlık ortamda yetiştirilirler.
Direk olarak gelen güneş ışığı mantarın kalitesini bozar, üzerinde çatlaklar ve
lekeler oluşur. Işık ancak hasat ve bakım işleri sırasında kullanılmalıdır.
Bu dönemde oda içi nispi nem %
85-90 olmalıdır. Odada bulunan higrometre sık sık kontrol edilerek nem oranının
bu seviyede olması sağlanmalıdır. Nemin azalması halinde toprak yüzeyi kurur ve
verim düşer, kalite bozulur. % 90’ın üzerinde ise bir çok hastalıkların
gelişmesi için uygun bir ortam oluşturur. Nem oranı düşükse yerler sulanarak
veya duvarlara ıslak çarşaf asmak suretiyle ortamın nemi artırılabilir.
Kültür mantarı bütün yetiştirme
periyodunda istediği nemli bir ortam hastalık ve zararlıların da gelişmesine
uygundur. Bu yüzden herhangi bir hastalık yada zararlı görülmeden bile koruyucu
olarak ilaçlamayı gerektirir.
Bu dönemde kullanılacak ilaçlar
ve uygulama şekli tablo 3’te verilmiştir.
Tablo 3: Misel Ön Gelişme
Döneminde Kullanılan İlaçlar ve Uygulama Şekilleri
| Kullanım Yeri | Ticari Adı | Etkili Maddesi | Uygulama Dozu | Uygulama Şekli |
|
Basudine (toz)
|
Diazinon
|
100 m2’ye 30 litre
suda 200 gram.
|
Kompost yüzeyine
sisleme şeklinde
|
|
|
Sinekler
|
Malathion EC
|
Malathion
|
100 m2’ye 30 litre
suda 100 ml.
|
Kompost yüzeyine
sisleme şeklinde
|
|
Malathion(%5’lik toz)
|
Malathion
|
100 m2’ye 100
litre suda 250 gr.
|
Topraklamadan 1gün
önce
|
|
|
Kırmızı
Örümcekler
|
Kelthane
|
Dicofol
|
100 m2’ye 30
litre suda 150 gr
|
Kompost yüzeyine
sisleme şeklinde
|
|
Bakteriyel Leke
|
Çamaşır suyu
|
Chlorine
|
100 litre suda 250
ml
|
Her sulamada
|
Kaynak:
Naturel Mantar Kompost, Kültür Mantarı Yetiştirme Bilgileri ve İklimlendirme
Sistemleri İçin Danışma Kitabı.
Yukarıda belirtilen koşullar
yerine getirildiğinde 16-18 günde miseller kompostun her tarafını sarar.
Misellerin tüm kompostu sarmasından sonra kompost rengi açık kahverengine
dönüşür ve odada mantar kokusu hissedilir. Böylece misel ön gelişme dönemi
(kuluçka dönemi) tamamlanmış olur.
Eğer bu 16-18 günlük süre içinde
miseller iyi gelişmemiş ise şu nedenlere bağlı olabilir:
Kompostun aşırı ıslak ya da
kuru olması,
Kompost iç sıcaklığının 30
0C’nin üzerine çıkmış olması,
Kompostun fakir ya da iyi
hazırlanmamış olması,
Kompostun iyi hazırlanmış
fakat pastörizasyonun yapılmamış olması,
Kompost pH’sının düşük ya
da yüksek olması,
Kompostta misele zarar
veren zararlı ya da hastalıkların olması,
Kullanılan miselin yaşlı
olması (bekleme süresinin 2-3 günü geçmesi),
Oda sıcaklığının düşük
olmasıdır.
Category : 2013 iş fikirleri , iş fikirleri , kültür mantarı nasıl yetiştirlir , mantar nerede yetişir , mantar yetiştirme koşulları , nasıl yetiştirilir
0 Comments